در این مقاله ابتدا به تعریف و مفهوم بلاک چین (Blockchain) می پردازیم و در مرحله بعد به تفاوت بین بلاک چین و رمزارز اشاره می کنیم. در قسمت بعد ارتباط بلاک چین و اینترنت اشیاء (IoT) رو توضیح میدیم و در آخر، پی خواهید برد که هدف از ادغام IoT و Blockchain چیست یا اصلاً این کار شدنی هست یا نه؟ اگر آره، بلاک چین چه کاربردهایی تو حوزه IoT داره؟ پس اگر دوست دارین دو تا از مهم‌ترین فناوری‌های نوظهور دنیا رو بشناسین و بفهمین چه ارتباطی با هم دارن، بهتره این مقاله رو تا آخر بخونید و همراه من باشید.
بلاک چین چیست؟
داستان از جایی شروع شد که در سال 2020، قیمت بیت‌کوین شروع کرد به بالا رفتن (بیت‌کوین و بلاکچین یکی نیستن!). همین موقع بود که مردم سعی کردن با بلاکچین و بیت‌کوین آشنا بشن تا بتونن بیشترین سود ممکن رو از سرمایه‌گذاری‌شون روی بیت‌کوین به دست بیارن. واقعیت هم همینطور پیش رفت و خیلیا تونستن سود زیادی تو این بازه به جیب بزنن.
بلاکچین فناوری محوری بیت‌کوین و رمزارزهای دیگس. به بیان خیلی ساده، بلاکچین رو میشه اینطوری تعریف کرد: «بلاکچین یه دفتر بزرگ، خصوصی یا عمومی، هست که بی‌شمار رکورد غیرقابل‌تغییر توی اون ذخیره شدن.»
وقتی برای ذخیره اطلاعات مربوط به پول از این دفتر استفاده بشه، اسمش میشه رمزارز (مثل بیت‌کوین، لایت‌کوین و …). اما اگه همین دفتر برای ذخیره قراردادها به کار بره، قرارداد هوشمند(Smart contract) نام می‌گیره (مثل قراردادهای هوشمند ایتیروم(Ethereum Smart Contracts).
جدال بلاک چین و رمزارزها
بیشتر مردم فکر می‌کنن بلاکچین و رمزارز یه چیزن یا مثلا بیت‌کوین هم فرقی با این دو تا نداره!
شکل بالا به خوبی نشون می‌ده که بلاکچین یک ابرمجموعه‌ست و رمزارزها و قراردادهای هوشمند و یه عالمه کاربرد دیگر، زیرمجموعش هستن. پس بلاکچین، رمزارز و بیت‌کوین یک چیز واحد نیستن و این کلمات رو نمی‌تونیم جای همدیگه استفاده کنیم.
بلاک چین و تحول آینده
ما همین الان هم تو آینده زندگی می‌کنیم، چون فناوری‌ها و نوآوری‌هایی دارن عرصه رو به دست می‌گیرن که قبلاً فکرشون رو هم نمی‌کردیم. چند قرن پیش، سیستم داد و ستدی داشتیم؛ این سیستم با سکه جایگزین شد و بعدشم جاشو به پول‌های کاغذی داد که این روزها با نام ارز بی‌پشتوانه می‌شناسیم. تو چند سال آینده هم رمزارزها جای ارز بی‌پشتوانه رو می‌گیرن و نحوه شکل‌گیری تراکنش‌ها رو متحول می‌کنند، چون مزایای زیادی (مثل هزینه پایین تراکنش) دارن.
ارزش واقعی بلاکچین به قراردادهای هوشمند برمی‌گرده که در بخش بعدی (کاربردهای IoT) بررسی می‌کنیم. قراردادهای هوشمند یا dApps روشی برای تمرکززدایی از قراردادها هستن. برای مثال، اگر یک قرارداد هوشمند (غیرقابل بازگشت و غیرقابل تغییر) بین دو شرکت A و B نوشته بشه، با این قانون که اگر شرکت A یک محصول نرم‌افزاری تولید کنه که از آزمایشات سربلند بیرون بیاد و این محصول رو به شرکت B بده، Crypto از حساب شرکت B به حساب شرکت A منتقل میشه، بدون هرگونه دخالتی از سمت شخص ثالثی. بلاکچین این فرآیندها رو خیلی شفاف‌تر می‌کنه.
تأثیر بلاک چین بر IoT
اینترنت اشیاء یا IoT یک فناوری هست که در اون، تعدادی حسگر به اینترنت وصل هستن و با تکیه بر این اتصالات، افراد می‌تونن تصمیمات هوشمند بگیرن. برای مثال، حسگرهای دمای یک ساختمان به صورت پیوسته بر دماش نظارت می‌کنن، الگوهای آب‌وهوایی رو تحلیل می‌کنن و HVAC رو متناسب با نتایج این دوتا تغییر می‌دن. IoT کاربردهای خیلی زیاد و متنوعی داره و هرچه شبکه‌ها قابل‌دسترس‌تر و ارزون‌تر بشن، محبوب‌تر هم میشه. برای آشنایی کامل با اینترنت اشیا و همچنین کاربرد IoT در شهرهای هوشمند حتما به مقاله زیر سر بزنید.
کاربردهای بلاک چین در IoT
آیا میشه قراردادهای هوشمند بلاک چین رو با IoT ترکیب کنیم؟ پاسخ مثبته! به همین خاطر هم طی چند سال آینده، شاهد یک تغییر بزرگ تو دنیای فناوری هستیم. تو این قسمت، چند تا کاربرد بلاکچین در دنیای IoT رو با هم مرور می‌کنیم:
نظارت بر زنجیره سرد (Cold Chain Monitoring)
نظارت بر زنجیره‌های سرد یا Cold Chain Monitoring به انتقال و جابجایی اون دسته از کالاهایی کمک می‌کنه که نسبت به دما حساسیت بالایی دارن. همچنین باعث میشه با کمترین آسیب و خرابی ممکن، منتقل بشن. این سیستم‌ها قبلاً با استفاده از حسگرهای دمایی کار می‌کردن که در چند نقطه از بسته‌ی ارسالی قرار می‌گرفتن و دما رو در سراسر سفر، از تولید تا وقتی به دست مشتری برسه، از نزدیک نظارت می‌کردن.
با استفاده از بلاکچین دیگه نمی‌شه زنجیره سرد رو دستکاری کرد. داده‌های دمایی به صورت زنده جمع‌آوری میشن، روی بلاکچین قرار می‌گیرن و قرارداد هوشمند می‌تونه به نحوی تنظیم بشه که مرسوله سالم به مقصد برسه و هزینه‌ای هم تلف نشه.
نظارت بر محیط زیست
خیلی وقته، شاید از موقع انقلاب صنعتی، همه دنیا دارن با تغییرات زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کنن. صنایع دارن روز به روز مواد شیمیایی خطرناک بیشتری تولید و وارد محیط زیست می‌کنن. با این‌که IIoT (Industrial Internet of Things) برای نظارت بر محیط داخلی صنایع استفاده میشه، هنوز برای محافظت از محیط زیست در برابر اونا به کار نرفته.
بلاکچین در ترکیب با IoT می‌تونه یک سیستم مقاوم ایجاد کنه تا حسگرهای زیست‌محیطی زیادی در سطح شهر و اطراف مناطق صنعتی نصب شوند. به این صورت بخشی از بافت بلاکچین عمومی رو تشکیل می‌ده که هروقت مواد شیمیایی سمی تولیدشده از صنایع از حد مجاز بگذره، یک قرارداد هوشمند وارد کار میشه و به صورت خودکار، اون صنعت رو جریمه می‌کنه. این رویه محافظت از محیط زیست رو شفاف‌تر و سریع‌تر می‌کنه.
حمل و نقل عمومی با بلاک چین
سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی در همه کشورها وجود دارن و روز به روز هم به تعدادشون اضافه میشه. سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی مبتنی بر بلاکچین می‌تونن سیستم مقاوم‌تری رو ایجاد کنن.
فرض کنید چند تا خودروی خودکار با انواع حسگر و با ID خاص خودشون، روی یک بلاکچین قرار دارن. از طرف دیگه، یک نرم‌افزار برای مشتریا روی بلاکچین قرار می‌گیره که به کاربر اجازه می‌ده درخواست سفر بده. هروقت درخواست سفر از این نرم‌افزار صادر بشه، یک قرارداد هوشمند به صورت خودکار، ماشین رو به موقعیت مکانی مسافر می‌فرسته، مسافر هم سفرش رو انجام می‌ده و رمزارز به صورت خودکار به کیف‌پول خودرو منتقل میشه. خودرو می‌تونه از این مبلغ استفاده کنه تا به صورت خودکار، سوخت‌گیری انجام بده یا به تعمیرگاه بره. سراسر این چرخه یک راهکار کاملاً خودکار و خودپایدار هست.
جمع بندی
Blockchain و IoT هردوشون مزایای خاص خودشون رو دارن، ولی وقتی متخصص‌های فناوری این دو تا فناوری رو با هم ادغام کنن، سیستم‌های خودکار و کاملاً پایدار به منصه ظهور می‌رسن. به نظر میاد چیزی نمونده به این نقطه برسیم، چون همین حالا هم کاربردای زیادی از این فناوری‌ها تو زندگی روزمره‌مون می‌بینیم.
