چرا باید به اینترنت اشیاء امیدوار باشیم؟

بعد از سال‌ها توسعه اینترنت اشیاء و بشارت در مورد آن‌چه قرار است برایمان به ارمغان آورد، سخت می‌توان باور کرد که این فناوری مخالف هایی هم داشته باشد. این شک و تردید نسبت به اینترنت اشیاء از کجا می‌آید؟ چرا هر سال گفته می‌شود «امسال سال اینترنت اشیاء است» ؟

علی‌رغم تغییر و تحولات ناشی از فناوری اینترنت اشیاء (IoT) و دستگاه‌های متصلی که بر خانه‌ها، شهرها و کسب‌وکارها سایه افکنده‌اند، این فناوری همچنان مخالفین و منتقدینی سرسخت دارد. شاید انتظاراتی که در سال 2013 در مورد این فناوری در اذهان مردم نشست آنقدر بزرگ بودند که اکنون، متخصصان IT نیاز دارند داده‌ها و حقایقی ملموس‌تر در دست داشته باشند تا امید به این فناوری را همچنان زنده نگه دارند.

در ادامه دلایل امیدوار بودن یا نبودن به آینده‌ی این فناوری را با هم مرور می‌کنیم.

بررسی نقاط قوت و فواید استفاده از اینترنت اشیاء

فرصت های بی شمار برای رشد و نوآوری

گزارشات اخیر برخی مؤسسات پژوهشی از جمله مک‌کینزی، گارتنر و هاربر، چشم‌اندازی متفاوت به فرصت‌های موجود در بازار IoT ارائه می‌دهند. به عنوان نمونه، مک‌کینزی برآورد کرده است در سال 2025، اثرگذاری اقتصادی نرم‌افزارهای جدید IoT در 9 حوزه به 11 تریلیون دلار می‌رسد. شمار کسب‌وکارهایی که از فناوری‌های IoT استفاده می‌کنند از 13% در سال 2014 به 25% در سال 2020 رسید. طبق پیش‌بینی‌های مک‌کینزی، تا سال 2023، تعداد دستگاه‌های IoT سراسر دنیا به 43 میلیارد می‌رسد که تقریباً سه برابر آن‌ چیزی است که در سال 2018 وجود داشته است. در سال 2018، گارتنر پیش‌بینی کرد که تا سال 2021، بیش از 25 میلیارد دستگاه IoT وجود خواهد داشت که موارد کاربرد این فناوری را تا حد قابل‌ملاحظه‌ای گسترش می‌دهد.

گروه پژوهشی هاربر نیز فرصت‌های فراوانی برای بازار اینترنت اشیاء صنعتی (IoT) و نسل چهارم صنعت (تولید هوشمند) پیش‌بینی کرده است. راهکارهای اینترنت اشیاء به خودی خود پدیده‌ی کاملاً جدیدی نیستند و حاصل همگرایی و هم سویی فناوری‌های موجود می‌باشند. ترکیب این فناوری‌ها به شیوه‌های خلاقانه باعث می‌شود فرصت‌های فراوانی برای رشد و توسعه پیش روی IoT قرار گیرد.

تصویب قوانین برای بهبود امنیت سیستم های IoT

نبود قوانین و دستورالعمل‌های مشخص یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی دستگاه‌های IoT است. اما اوضاع در حال تغییر است. دولت آمریکا جزو اولین دولت‌هایی بود که تهدیدات ناشی از دستگاه‌های IoT ناایمن را جدی گرفت و طی چندین سال گذشته، چند لایحه در همین راستا به کنگره ارائه داده است. این جریان با تصویب «قانون پیشرفت امنیت سایبری IoT» در سال 2017 شروع شد؛ این قانون مجموعه‌ای از استانداردهای حداقلی برای دستگاه‌های متصل به کاررفته در دولت تعیین کرد. به دنبال این طرح، «قانون IoT هوشمند» به تصویب رسید که وزارت بازرگانی را ملزم می‌کرد کاربرد IoT در صنایع آمریکا را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.

قابلیت پشتیبانی هوش مصنوعی

با پشتیبانی هوش مصنوعی از IoT، موفقیت کاربردهای روزمره این فناوری به میزان چشمگیری ارتقاء می‌یابد. از جمله حوزه‌هایی که از ادغام این فناوری‌ها بهره می‌برند می‌توان به تجارت‌، حمل‌ونقل، رباتیک، صنعت و سیستم‌های خودکارسازی اشاره کرد.

حسگرهای اینترنت اشیاء در سراسر زندگی روزمره‌ی ما رخنه کرده‌اند، در خودروها، وسایل برقی و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی به چشم می‌خورند. این حسگرها به مسئولین کمک می‌کنند کیفیت وضعیت آب‌وهوا را به تصویر درآورند، توده‌های آلودگی را مشخص کنند و در صورت افزایش سطح آلودگی، هشدارهای لازم را صادر کنند. علاوه بر این، قابلیت رهگیری تغییرات در طول زمان می‌تواند امکان انجام اقدامات پیشگیرانه به منظور اصلاح موقعیت را نیز فراهم آورد.

هوشمند سازی و یکپارچه بودن

خودروهای متصل اکنون می‌توانند به آسانی به حسگرهای IoT متصل شده و جای پارک خالی پیدا کنند. حسگرهای موجود در خودروها می‌توانند با اتصال به GPS و سیستم سازنده، نگهداری از خودرو و رانندگی را ساده‌تر کنند. یا سنسور های شهری نیز می‌توانند مناطقی که ترافیک سنگین دارند را شناسایی کنند و با به روزرسانی GPS و پیشنهاد مسیرهای جایگزین، جریان ترافیک را تنظیم کنند.

حسگرهای IoT در تشخیص و تعمیر چراغ‌های خیابان هم به کار می‌آیند. این فناوری می‌تواند با پیشگیری از وقایعی همچون سیل، آتش‌سوزی و حتی تصادفات جاده‌ای، نجات‌بخش جهان باشد. حسگرهای IoT به متخصصین حوزه‌ی درمان کمک می‌کنند ضربان قلب، فشار خون و سایر علائم حیاتی را به صورت کارآمدتر تحت نظارت قرار دهند و در صورت وقوع موارد اورژانسی، هشدارهای لازم را صادر کنند.

علاوه بر این‌ها، وسایل خانگی همچون ماشین‌های لباسشویی، یخچال‌ها و تهویه‌ی هوا نیز می‌توانند با تکیه بر IoT بر میزان مصرف، عملکرد و سرویس‌های موردنیاز خود نظارت کنند. بدین ترتیب، قبل از خرابی به افراد هشدار می‌دهند و با به روزرسانی خودکار، عملکردشان را در سطح بهینه نگه می‌دارند.

بررسی نقاط ضعف استفاده از اینترنت اشیاء

ضعف در زیر ساخت ها و عدم آمادگی دولت ها

دولت‌ها و شرکت‌های سراسر جهان مشغول راه‌اندازی پروژه‌های IoT هستند، اما سه‌چهارم آن‌ها موفق به انجام این کار نمی‌شوند؛ به گزارش Cisco، دلیل این امر به عوامل فرهنگی و یا مسائل حاکمیت دولت برمی‌گردد. در سال 2019، کسب‌وکارهای سراسر دنیا جمعاً 745 میلیارد دلار به سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای IoT اختصاص دادند. با این حال، از هر چهار پروژه، سه مورد با شکست مواجه شدند.

درک نادرست از فناوری IoT

حدود 60% پروژه‌ها و برنامه‌های IoT در مرحله‌ی اثبات یا پیاده سازی (POC) گیر می‌کنند. اگر در همان ابتدای مسیر، گام‌های درست برداشته نشوند، کسب‌وکارها در برزخ بین رؤیای دستیابی به مزایای بالقوه‌ی اینترنت اشیاء و واقعیت امروزه‌ی این فناوری باقی می‌مانند.

امنیت و حریم خصوصی

امنیت IoT از دغدغه‌های مهم دنیای فناوری به شمار می‌رود. بر اساس گزارش سالانه‌ی SonicWall Capture Labs در سال 2019، وقوع بیش از 200,000 رویداد منفی حاکی از افزایش 5/217 درصدی حملات IoT در سال 2018 بوده است. حریم خصوصی نیز از جمله حوزه‌هایی است که دستگاه‌های IoT در آن پیشرفتی نداشته‌اند. کسب‌وکارها انتظار ندارند دستگاه‌های IoT به خودی خود سودآوری کلانی داشته باشند، بلکه منفعت واقعی این فناوری را در کلان‌داده‌هایی می‌دانند که از آن به دست می‌آید. کسب‌وکارها و مشتریان هیچ‌کدام تمایلی ندارند اطلاعات حساس خود را در اختیار دستگاه‌های IoT قرار دهند، به خصوص اگر از ایمنی کافی برخودار نباشند.

عدم محاسبه دقیق هزینه ها

کسب‌وکارها با موانع متعددی روبرو هستند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به محاسبه‌ی بازده سرمایه (ROI) ناشی از به کارگیری IoT اشاره کرد. شمار کمی از شرکت‌ها می‌توانند مقدار هزینه‌های آمادگی برای IoT را تعیین کنند. شرکت‌ها معمولاً به تعیین هزینه‌ی عملیات‌هایی که بلافاصله در مجاورت پروژه‌ی اینترنت اشیاء قرار می‌گیرند بسنده می‌کنند. بعد از آن، حساب و کتاب را پایان می‌دهند. به عنوان مثال،بسیاری از کسب‌وکارها تنها مدت‌زمان خاموشی دستگاه‌ها به خاطر قطعی‌های غیرمنتظره را محاسبه می‌کنند و زمان موردنیاز برای نگهداری، کاهش عمر دستگاه، فروش‌های از دست رفته به خاطر طولانی شدن زمان فرآوری و بی‌ثباتی زنجیره‌ تأمین بخش‌های یدکی را در نظر نمی‌گیرند.

عدم سازگاری IoT با حوزه های مرتبط به علت رشد سریع

حوزه‌ی IoT از فقدان یک اکوسیستم فناوری سازگار رنج می‌برد. بازار IoT تعداد زیادی فروشنده‌ی کوچک و بزرگ دارد. این فروشندگان وارد گود می‌شوند و سعی می‌کنند جای پای خود را در بازار این فناوری محکم کنند، به این امید که اکوسیستم خاص خود را برای استارت‌آپ‌ها بسازند یا اکوسیستمی که اکنون در دست دارند را گسترش دهند. اینترنت اشیاء گرفتار فرسودگی دیجیتالی شده است. هرچه فناوری‌های بیشتری از قبیل هوش مصنوعی، بلاک‌چین، 5G، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی با فناوری‌های اینترنت اشیاء تلفیق می‌شوند، کسب‌وکارها سخت‌تر می‌توانند پابه‌پای این جریانات حرکت کنند.